1 października 2025

1 października 1908 roku - dzień w którym narodziła się motoryzacyjna rewolucja

Pierwszy dzień października 1908 roku przeszedł do historii nie tylko motoryzacji, ale i całego świata przemysłu.
Tego dnia rozpoczęła się sprzedaż Forda Model T, samochodu, który na zawsze zmienił oblicze transportu, gospodarki
i kultury XX wieku. To nie był jedynie nowy pojazd - to był symbol nowej ery, w której auto miało stać się dobrem powszechnym, a nie luksusem dla wybranych. Henry Ford, twórca marki Ford Motor Company, marzył o tym, by samochód był „dla mas, nie dla elit”. Model T urzeczywistnił to marzenie.

Narodziny pomysłu i wizja Henry’ego Forda

  Na początku XX wieku samochody były rzadkością. Produkowano je ręcznie, w niewielkich ilościach, a ich cena była nieosiągalna dla przeciętnego robotnika. Były symbolem bogactwa, podobnie jak dziś prywatne samoloty czy jachty. Henry Ford, inżynier i przedsiębiorca z Detroit, patrzył na to zupełnie inaczej.

  Jego wizja była prosta, ale rewolucyjna: stworzyć samochód, który będzie tani, niezawodny, prosty w obsłudze i trwały. Miał służyć nie arystokratom, lecz farmerom, robotnikom i zwykłym obywatelom. Ford mawiał: „Chcę zbudować samochód dla wielkich rzesz ludzi. Samochód, który będzie wystarczająco tani, aby każdy, kto ma przyzwoitą pensję, mógł go kupić.”

Początki projektu (1906–1908)

  Prace nad nowym modelem rozpoczęły się w 1906 roku w siedzibie Ford Motor Company przy Piquette Avenue w Detroit.
Za projekt odpowiadał zespół inżynierów, który Ford osobiście wybrał.
  W skład tzw. „Dream Teamu Forda” wchodzili m.in.:

Childe Harold Wills - główny inżynier i konstruktor, autor wstępnego projektu ramy i wielu elementów mechanicznych,

Joseph A. Galamb - węgierski konstruktor odpowiedzialny za opracowanie szczegółowych planów technicznych,

Eugene Farkas - inżynier silników, który zaprojektował niezawodny, czterocylindrowy motor o mocy 20 KM,

Charles E. Sorensen - nadzorował proces montażu i organizację produkcji, później znany jako „Mr. Cast Iron

1 października 1908 - start sprzedaży Modelu T

  Pierwsze egzemplarze Forda T pojawiły się w salonach sprzedaży 1 października 1908 roku. Auto kosztowało 825 dolarów. Kwota nie mała, ale zdecydowanie niższa od cen konkurencyjnych pojazdów.
Co ważne, cena ta z roku na rok malała, dzięki innowacjom w produkcji.

Model T od początku wyróżniał się na tle innych samochodów. Był lekki, bo wykonany z mocnej, a zarazem stosunkowo taniej stali wanadowej. Miał prostą konstrukcję silnika o pojemności 2,9 litra, który rozwijał moc 20 koni mechanicznych co wystarczało, by rozpędzić auto do około 70 km/h. Dzięki dużemu prześwitowi i solidnym kołom świetnie radził sobie na nieutwardzonych drogach, które wówczas dominowały w Ameryce.

Produkcja i innowacje - początek ery taśmy montażowej

Prawdziwy przełom nastąpił jednak kilka lat później, gdy w zakładach Forda w Highland Park wprowadzono taśmę montażową. Było to w 1913 roku, a w efekcie czas produkcji jednego samochodu skrócił się z 12 godzin do zaledwie 93 minut! To wydarzenie zmieniło nie tylko przemysł motoryzacyjny, ale cały świat gospodarki.

Dzięki nowej metodzie produkcji ceny Forda T spadały z roku na rok. W 1914 roku auto kosztowało już 440 dolarów, a w połowie lat 20. można je było kupić za niecałe 300 dolarów. W tym samym czasie Henry Ford wprowadził słynne 5 dolarów dniówki dla robotników, co podniosło standard życia pracowników i sprawiło, że wielu z nich mogło stać się klientami własnego pracodawcy

Auto, które zmieniło społeczeństwo

Ford T był czymś więcej niż tylko środkiem transportu. To samochód, który symbolizował demokratyzację motoryzacji. Dzięki niemu miliony Amerykanów mogły po raz pierwszy w historii podróżować szybko, wygodnie i niezależnie. Rodziny zaczęły wyjeżdżać poza swoje miasta, farmerzy mogli łatwiej przewozić plony, a młodzi ludzie zyskali swobodę, jakiej wcześniej nie znali.

Auto przyczyniło się także do rozwoju infrastruktury drogowej w Stanach Zjednoczonych: budowano nowe trasy, mosty, salony sprzedaży, warsztaty i stacje paliw. Zmieniło się oblicze miast i wsi. Wokół samochodu narodziła się cała nowa kultura: kina drive-in, wycieczki samochodowe, rajdy i wyścigi, a także marzenie o „drodze bez końca”, które na trwałe zapisało się w amerykańskiej mentalności.

Dziedzictwo Forda T

Produkcję Modelu T zakończono w 1927 roku, po prawie 19 latach. W tym czasie powstało ponad 15 milionów egzemplarzy rekord, którego długo nikt nie był w stanie pobić. Samochód ten stał się fundamentem motoryzacji, a Henry Ford symbolem nowoczesnego przemysłu.

Dziedzictwo Modelu T widoczne jest do dziś. Idea produkcji masowej, standaryzacja części, prostota konstrukcji i dążenie do obniżania kosztów to zasady, które wciąż rządzą przemysłem samochodowym. 

Po 19 latach i około 15 milionach wyprodukowanych samochodów, Ford Motor Company zakończył produkcję swojego zasłużonego Modelu T. Przedstawiciele firmy nazwali ten samochód piętnastomilionowym i uroczyście „ostatnim” Modelem T. Zebrali się w fabryce Forda w Highland Park, aby zobaczyć, jak Henry Ford wraz z Edsel Ford zjeżdżają nim z linii montażowej 26 maja 1927 roku.

Ford T to historia, która nadal trwa

  1 października 2025 roku minęło 117 lat od daty, która rozpoczęła nową epokę w historii świata. Ford T nie był jedynie kolejnym pojazdem na rynku, ale była to prawdziwa rewolucja społeczna i technologiczna. Dzięki niemu miliony ludzi mogły po raz pierwszy doświadczyć wolności podróżowania,
a przemysł nauczył się, jak produkować taniej, szybciej i skuteczniej.

Ford Model T sprawił, że samochód przestał być luksusem dla nielicznych i stał się narzędziem codziennego życia. Otworzył nowe możliwości: podróże, handel, rozwój miast i wsi, a także zmienił styl życia ludzi na całym świecie. Można śmiało powiedzieć, że Ford Model T był samochodem, który „ruszył świat z miejsca”.

  To od niego rozpoczęła się historia motoryzacji masowej, która trwa do dziś i wciąż kształtuje naszą rzeczywistość. Jego dziedzictwo widoczne jest
w każdym współczesnym aucie, w metodach produkcji, w kulturze samochodowej, a także w świadomości społecznej, że innowacja i prostota konstrukcji mogą naprawdę zmieniać świat.

  Dziś Ford Model T jest nie tylko symbolem przeszłości, ale także żywą częścią współczesnej kultury motoryzacyjnej. Wciąż można spotkać sprawne egzemplarze tego modelu, które biorą udział w zlotach, paradach czy są eksponowane w muzeach. Co więcej, ich wartość na rynku kolekcjonerskim rośnie. W USA ceny odrestaurowanych Fordów Model T wahają się od około 4 00 USD do 35 000 USD, w zależności od stanu technicznego i rzadkości egzemplarza. W Europie ceny są porównywalne, a niektóre wyjątkowe modele osiągają jeszcze wyższe kwoty.

.

Ford Model T to nie tylko zabytek, to żywa legenda, która wciąż jeździ po drogach, przypominając nam o początkach motoryzacji i jej nieocenionym wpływie na naszą codzienność.

Wbrew słynnym słowom Henry’ego Forda, że „każdy samochód może być dowolnego koloru, byle był czarny”, współczesne Fordy T rozkwitły wszystkimi barwami. Dziś są kolorowe niczym motyle - symbole pasji, wolności i miłości do historii, która nie traci blasku.

Źródła zdjęć:

1. Wikimedia Commons, domena publiczna, licencja CC-BY-SA 3.0

2. Z kolekcji The Henry Ford, Dearborn, Michigan

3. Library of Congress / public domain

4. https://pixabay.com

5. https://www.publicdomainpictures.net

6. https://www.loc.gov/